Powstanie i rozwój firmy Hitachi to fascynująca opowieść o japońskiej modernizacji, rewolucji technologicznej oraz umiejętnym łączeniu przemysłu ciężkiego, elektroniki i energetyki. Od skromnego warsztatu w górniczym miasteczku po globalny koncern działający w dziedzinach od infrastruktury kolejowej po zaawansowane systemy IT – historia Hitachi ukazuje, jak konsekwentne inwestowanie w innowacje, inżynierię i edukację techniczną może przekształcić lokalne przedsiębiorstwo w jednego z filarów światowej gospodarki. Firma ta od początku swojego istnienia była ściśle związana z rozwojem Japonii: najpierw jako dostawca maszyn dla kopalń, później jako producent urządzeń elektrycznych dla przemysłu, a wreszcie jako wszechstronny koncern technologiczny kształtujący infrastrukturę, energetykę i systemy cyfrowe nie tylko w Azji, ale i na całym świecie.

Początki Hitachi i fundamenty w przemyśle ciężkim

Historia Hitachi rozpoczyna się w 1910 roku w niewielkim miasteczku Hitachi w prefekturze Ibaraki, na północ od Tokio. Założycielem firmy był inżynier Namihei Odaira, absolwent Uniwersytetu Tokijskiego, który zdobywał doświadczenie w sektorze górniczym i elektrotechnicznym. W tamtym okresie Japonia dynamicznie się industrializowała, nadrabiając dystans technologiczny wobec Zachodu. Rozkwit górnictwa i hutnictwa, a także rozwój linii kolejowych, wymagały coraz bardziej złożonych maszyn i niezawodnych urządzeń elektrycznych. Odaira dostrzegł potrzebę budowy rodzimych kompetencji inżynierskich, tak aby kraj nie był uzależniony od importu sprzętu z Europy i Stanów Zjednoczonych.

Firma, która później przyjęła nazwę Hitachi, narodziła się jako niewielki warsztat w kopalni miedzi w Hitachi, należącej do spółki Kuhara Mining Company. Odaira z zespołem inżynierów opracował i wyprodukował tam jeden z pierwszych w Japonii dużych silników indukcyjnych o mocy 5 koni mechanicznych. Było to osiągnięcie symboliczne: dowód, że japońscy konstruktorzy potrafią zaprojektować i zbudować skomplikowane maszyny elektryczne, nie polegając wyłącznie na zagranicznych licencjach. W ślad za tym pierwszym sukcesem pojawiły się kolejne zamówienia na silniki, generatory i transformatory, a zakład w Hitachi zaczął stopniowo przekształcać się w samodzielne przedsiębiorstwo przemysłowe.

Od pierwszych lat istnienia firma koncentrowała się na trzech filarach: maszynach dla przemysłu wydobywczego, sprzęcie elektroenergetycznym oraz podstawowych urządzeniach dla przemysłu ciężkiego. W ofercie znalazły się m.in. silniki napędowe dla pomp i wentylatorów kopalnianych, generatory prądu dla zakładów przemysłowych oraz transformatory zasilające sieci elektryczne w regionie Kanto. Zdolność do projektowania i produkcji takich urządzeń wymagała zaawansowanej wiedzy z zakresu elektrotechniki, metalurgii i obróbki mechanicznej. Właśnie tutaj ukształtował się specyficzny model działania Hitachi: silne zaplecze badawczo‑rozwojowe, ścisła współpraca z klientami przemysłowymi oraz gotowość do tworzenia rozwiązań dostosowanych do trudnych warunków pracy.

Kluczowym elementem pierwszego etapu rozwoju firmy było także kształcenie kadry technicznej. Odaira kładł ogromny nacisk na rozwój umiejętności inżynierskich pracowników, organizując wewnętrzne szkolenia, kursy oraz programy praktyk dla absolwentów szkół technicznych. Dzięki temu relatywnie niewielki zakład zyskał reputację miejsca, w którym młodzi inżynierowie mogą realizować ambitne projekty i zdobywać doświadczenie w pracy nad nowoczesnym sprzętem przemysłowym. Z czasem filozofia ta przekształciła się w trwałą kulturę firmy, w której inwestowanie w ludzi było równie ważne jak inwestowanie w nowe maszyny produkcyjne.

Rozwój przemysłu ciężkiego w Japonii w latach 10. i 20. XX wieku był silnie związany z budową infrastruktury energetycznej. Rozszerzanie sieci kolejowych, urbanizacja oraz rosnące zapotrzebowanie na oświetlenie elektryczne wymagało niezawodnych źródeł energii. Hitachi odpowiedziało na te potrzeby, pogłębiając kompetencje w zakresie projektowania turbin, generatorów i systemów sterowania elektrowniami. Firma zaczęła realizować zamówienia nie tylko dla przemysłu wydobywczego, ale również dla miejskich przedsiębiorstw energetycznych. To właśnie w tym okresie ugruntowała się rola Hitachi jako producenta sprzętu kluczowego dla funkcjonowania nowoczesnej gospodarki.

Stopniowy wzrost skali działalności wymusił przekształcenia organizacyjne. W 1920 roku powstała Hitachi, Ltd. jako samodzielna spółka. Firma zaczęła rozwijać własną markę, a nazwa Hitachi – wywodząca się z połączenia znaków oznaczających „wschód” i „słońce” – symbolizowała nowy początek i ambicję, by stać się jednym z filarów japońskiej nowoczesności. W kolejnych latach przedsiębiorstwo rozszerzało portfolio produktów: oprócz maszyn elektrycznych pojawiły się transformatory wysokiego napięcia, wyposażenie dla hut i stoczni, a także pierwsze urządzenia przeznaczone dla sektora kolejowego.

Międzywojenne dekady przyniosły również rosnące zaangażowanie państwa w rozwój przemysłu ciężkiego. Rząd japoński wspierał konsolidację zakładów oraz tworzenie konglomeratów przemysłowych, które miały umożliwić budowę nowoczesnej floty i infrastruktury wojskowej. Hitachi, podobnie jak inne duże przedsiębiorstwa, włączono w szerszy system powiązań gospodarczych. Firma uczestniczyła m.in. w dostawach sprzętu elektrycznego dla stoczni i zakładów produkujących uzbrojenie, jednocześnie utrzymując znaczącą część działalności w sektorze cywilnym. W tym czasie rozwinięto także produkcję silników trakcyjnych dla kolei, co zainicjowało długotrwałą obecność marki w transporcie szynowym.

Wraz z nasilającą się militaryzacją Japonii w latach 30. XX wieku, przedsiębiorstwo znalazło się pod presją zwiększania dostaw dla armii i marynarki wojennej. Dotyczyło to zwłaszcza urządzeń elektrycznych dla okrętów, systemów sterowania oraz wyposażenia zakładów produkujących broń. Choć okres ten przyniósł wzrost przychodów, obciążył również firmę odpowiedzialnością za współudział w wysiłku wojennym. Zniszczenia infrastruktury przemysłowej w wyniku bombardowań w końcowej fazie wojny oraz powojenne restrukturyzacje stały się dla Hitachi poważnym wyzwaniem, ale zarazem rozpoczęły nowy rozdział – odbudowy i gwałtownej modernizacji.

Odbudowa, elektronika i ekspansja globalna

Po 1945 roku Japonia znajdowała się w ruinie, a krajowe przedsiębiorstwa przemysłowe musiały nie tylko odbudować zakłady, ale też dostosować się do nowych realiów politycznych i gospodarczych. Dla Hitachi oznaczało to konieczność ograniczenia produkcji zbrojeniowej i skoncentrowania się na sektorach cywilnych: energetyce, infrastrukturze oraz rodzącym się rynku elektroniki użytkowej. Odbudowa sieci energetycznych, zakładów przemysłowych i transportu wymagała ogromnych nakładów, a jednocześnie tworzyła przestrzeń dla nowych technologii i modernizacji stosowanych dotąd rozwiązań.

W latach 50. i 60. XX wieku Hitachi uczestniczyło w wielkich programach inwestycyjnych japońskiej gospodarki. Kraj, który przeszedł dramatyczny kryzys wojenny, zaczął w szybkim tempie nadrabiać zaległości wobec Zachodu, stając się jednym z czołowych producentów przemysłowych na świecie. Rządowa strategia zakładała rozwój nowoczesnych gałęzi przemysłu – stali, chemii, elektrotechniki i samochodów. Hitachi, bazując na doświadczeniach z okresu przedwojennego, zyskało pozycję kluczowego dostawcy urządzeń dla elektrowni, hut, fabryk oraz dla rozbudowy bazy infrastrukturalnej całego kraju.

Jednocześnie przedsiębiorstwo zaczęło zdecydowanie wchodzić w segment elektroniki konsumenckiej i profesjonalnej. Rozpoczęto produkcję odbiorników radiowych, telewizorów, magnetofonów, później sprzętu audio, urządzeń biurowych oraz pierwszych komputerów. W miarę jak rosnąca klasa średnia w Japonii kupowała coraz więcej domowych urządzeń elektrycznych, Hitachi budowało rozpoznawalność swojej marki nie tylko wśród inżynierów, ale także wśród zwykłych konsumentów. Sprzęt AGD, taki jak pralki, lodówki czy klimatyzatory, stał się ważną częścią działalności, ale jednocześnie firma nie porzuciła fundamentu, którym były ciężkie maszyny i systemy infrastrukturalne.

W tym okresie przedsiębiorstwo przyjęło model konglomeratu przemysłowego, dzieląc działalność na liczne dywizje i spółki zależne. Powstały wyspecjalizowane jednostki zajmujące się m.in. elektroniką użytkową, komponentami elektronicznymi, maszynami przemysłowymi, systemami telekomunikacyjnymi i automatyką przemysłową. Dzięki temu Hitachi mogło równocześnie rozwijać technologie z różnych obszarów i integrować je w kompleksowe rozwiązania – od linii produkcyjnych po systemy sterowania sieciami energetycznymi.

Kluczową rolę odegrały także inwestycje w badania i rozwój. Firma stworzyła rozbudowaną sieć laboratoriów, w których opracowywano nowe materiały, układy scalone, systemy sterowania cyfrowego, a także rozwiązania dla rosnącego sektora informatycznego. Hitachi było jednym z pionierów w dziedzinie pamięci masowych oraz systemów komputerowych dla banków i instytucji publicznych w Japonii. Wejście na rynek komputerów mainframe umożliwiło przedsiębiorstwu budowę kompetencji w zakresie oprogramowania, analiz danych i integracji systemów, co z czasem okazało się kluczowe dla działalności w obszarze usług IT.

Na przełomie lat 60. i 70. XX wieku firma rozpoczęła dynamiczną ekspansję międzynarodową. Tworzono filie sprzedażowe i produkcyjne w Stanach Zjednoczonych, Europie i innych częściach Azji. W eksporcie ważną rolę odgrywały zarówno urządzenia konsumenckie, jak i wyspecjalizowane systemy przemysłowe – turbiny, generatory, sprzęt dla kolejnictwa, aparatura medyczna oraz komponenty elektroniczne. Wysoka jakość i trwałość produktów budowały reputację Hitachi jako dostawcy niezawodnych technologii, co miało szczególne znaczenie w segmencie dużych projektów infrastrukturalnych.

Jednym z istotnych obszarów rozwoju stały się systemy transportowe. Hitachi uczestniczyło w budowie japońskiej sieci szybkich kolei Shinkansen, dostarczając m.in. napędy, systemy sterowania i wyposażenie elektryczne. Doświadczenia zdobyte na rynku krajowym umożliwiły później ekspansję na rynki zagraniczne. Firma zaczęła oferować kompleksowe rozwiązania dla kolei dużych prędkości i transportu miejskiego, obejmujące zarówno tabor, jak i systemy sterowania ruchem oraz infrastrukturę zasilania. Połączenie kompetencji w dziedzinie przemysłu ciężkiego i elektroniki pozwalało tworzyć zaawansowane technologicznie, ale jednocześnie efektywne energetycznie i niezawodne systemy transportowe.

Przez kolejne dekady Hitachi rozwijało również działalność w sektorze aparatury medycznej, produkując m.in. urządzenia diagnostyczne, takie jak tomografy komputerowe i systemy rezonansu magnetycznego. W tym obszarze szczególnie wyraźnie widoczna była synergia między elektroniką, informatyką i inżynierią precyzyjną. Sprzęt medyczny wymagał zaawansowanej obróbki sygnałów, wysokiej jakości obrazowania i niezawodnych systemów sterowania – a te kompetencje firma zdobyła wcześniej w innych sektorach. Dzięki temu mogła zaoferować placówkom medycznym rozwiązania konkurencyjne wobec produktów globalnych gigantów z Europy i USA.

W latach 80. i 90. XX wieku na znaczeniu zaczęły zyskiwać technologie cyfrowe, półprzewodniki i systemy informatyczne. Hitachi intensywnie inwestowało w produkcję układów pamięci, procesorów specjalizowanych oraz komponentów elektronicznych. Jednocześnie rozwijano systemy telekomunikacyjne, sieci komputerowe i oprogramowanie dla przedsiębiorstw. Doświadczenia z rynku komputerów mainframe zostały przeniesione na obszar sieciowych systemów informatycznych, a firma coraz częściej występowała w roli integratora dużych projektów IT – od systemów bankowych po rozwiązania dla administracji publicznej.

W tym czasie rosły także wyzwania konkurencyjne. Globalizacja rynku elektroniki oznaczała presję cenową ze strony innych producentów azjatyckich, szczególnie z Korei Południowej i Tajwanu. Segment elektroniki użytkowej stawał się coraz bardziej nasycony, a marże – coraz niższe. Hitachi, podobnie jak wielu japońskich producentów, musiało szukać przewag nie tylko w skali produkcji, lecz także w zaawansowaniu technologicznym, niezawodności oraz w usługach dodanych, takich jak serwis, integracja systemów i długoterminowe kontrakty utrzymaniowe. To właśnie te doświadczenia przygotowały firmę do transformacji w kierunku zaawansowanych usług technologicznych i rozwiązań systemowych, które zaczęły odgrywać wiodącą rolę na przełomie XX i XXI wieku.

Energetyka, infrastruktura i cyfrowa transformacja Hitachi

Wejście w XXI wiek oznaczało dla Hitachi konieczność zdefiniowania na nowo swojej roli w globalnej gospodarce. Świat zmagał się z wyzwaniami związanymi z ochroną środowiska, bezpieczeństwem energetycznym, urbanizacją oraz gwałtowną cyfryzacją niemal wszystkich sektorów. Firma zdecydowała się skoncentrować na obszarach, w których jej tradycyjne kompetencje w przemyśle ciężkim, energetyce i elektronice można było połączyć z nowoczesnymi usługami IT, analizą danych i zaawansowanymi systemami sterowania.

Jednym z kluczowych filarów działalności pozostała energetyka. Hitachi od dawna dostarczała turbiny parowe i gazowe, generatory oraz systemy automatyki dla elektrowni konwencjonalnych, a także sprzęt dla elektroenergetyki zasilającej przemysł i miasta. W obliczu rosnącej świadomości ekologicznej i konieczności redukcji emisji dwutlenku węgla firma zaczęła intensywnie rozwijać technologie wysokosprawnej generacji energii, m.in. turbiny gazowe nowej generacji, rozwiązania dla elektrowni opalanych paliwami niskoemisyjnymi oraz systemy poprawiające efektywność energetyczną zakładów przemysłowych. Ważnym obszarem stały się także sieci przesyłowe wysokiego napięcia, w tym systemy HVDC, umożliwiające przesył dużych ilości energii na znaczne odległości przy minimalnych stratach.

Kontrowersyjnym, lecz znaczącym segmentem była i jest energetyka jądrowa. Hitachi uczestniczyła w budowie i modernizacji wielu elektrowni atomowych, początkowo w Japonii, a następnie także za granicą. Oferowała reaktory jądrowe, systemy sterowania oraz rozwiązania bezpieczeństwa. Katastrofa w Fukushimie w 2011 roku głęboko wstrząsnęła japońskim sektorem energetyki jądrowej i zmusiła wszystkich uczestników rynku do rewizji podejścia do bezpieczeństwa, zarządzania ryzykiem i transparentności. Hitachi, współodpowiedzialna za część infrastruktury jądrowej w kraju, zaangażowała się w działania modernizacyjne, poprawę standardów bezpieczeństwa, a także w projekty demontażu i dekontaminacji. Jednocześnie firma rozwijała koncepcje nowych, bardziej bezpiecznych reaktorów, w tym małych modułowych jednostek (SMR), które mają potencjał odegrać rolę w przyszłym miksie energetycznym.

Równolegle rosło znaczenie odnawialnych źródeł energii. Hitachi rozszerzyła ofertę o rozwiązania dla farm wiatrowych, systemy przetwarzania energii z paneli fotowoltaicznych, a także inteligentne sieci energetyczne (smart grid). Dzięki doświadczeniu w elektronice mocy, automatyce i systemach sterowania, firma była w stanie tworzyć kompleksowe rozwiązania integrujące rozproszone źródła energii, magazyny energii oraz odbiorców końcowych. W tym kontekście szczególnie istotne stały się zaawansowane systemy zarządzania energią, wykorzystujące analizę danych w czasie rzeczywistym i algorytmy optymalizacyjne. To przykład, jak dawne kompetencje w przemyśle ciężkim i energetyce połączono z nowoczesnymi technologiami cyfrowymi.

Infrastruktura transportowa nadal pozostaje jednym z najważniejszych pól działalności Hitachi. Firma rozwija i produkuje pociągi dużych prędkości, składy metra, kolej regionalną oraz lekką kolej miejską. Szczególną wagę przywiązuje się do efektywności energetycznej, komfortu pasażerów i niezawodności. Poza samym taborem przedsiębiorstwo dostarcza także systemy sygnalizacji, zabezpieczeń, automatycznego prowadzenia pociągów oraz rozwiązania dla zarządzania ruchem kolejowym. Na wielu rynkach Hitachi występuje jako partner w formule „pod klucz” – od projektowania i budowy po utrzymanie infrastruktury oraz wsparcie w eksploatacji. Dzięki temu staje się nie tylko producentem sprzętu, ale kompleksowym dostawcą systemów transportowych.

Jednym z przełomowych momentów w najnowszej historii firmy było przeformułowanie strategii w kierunku tzw. Social Innovation Business. Koncepcja ta zakłada koncentrację na rozwiązaniach, które odpowiadają na kluczowe wyzwania społeczne – takie jak starzenie się społeczeństw, urbanizacja, zmiany klimatu czy bezpieczeństwo – poprzez integrację technologii informatycznych, inżynierii przemysłowej i zaawansowanych usług. Hitachi zaczęło rozwijać platformy cyfrowe do zarządzania miastami (smart cities), systemy monitoringu i analizy ruchu, rozwiązania dla szpitali, inteligentne fabryki, systemy zarządzania logistyką oraz infrastrukturę telekomunikacyjną łączącą te wszystkie elementy.

W dziedzinie IT i usług cyfrowych znaczącą rolę odegrało wprowadzenie i rozwój platformy Lumada – ekosystemu rozwiązań wykorzystujących Internet Rzeczy (IoT), analitykę danych, sztuczną inteligencję i zaawansowane algorytmy optymalizacyjne. Platforma ta pozwala klientom z różnych branż – od energetyki po transport i opiekę zdrowotną – gromadzić dane z czujników, analizować je i wykorzystywać do optymalizacji procesów oraz podejmowania decyzji. Dzięki Lumadzie Hitachi przestaje być wyłącznie dostawcą urządzeń, a staje się partnerem w cyfrowej transformacji przedsiębiorstw i instytucji publicznych. To strategiczne przesunięcie z modelu opartego na sprzedaży produktów w stronę długoterminowych usług i współtworzenia wartości z klientami.

Transformacja cyfrowa nie oznacza jednak rezygnacji z tradycyjnych obszarów działalności. Przemysł ciężki nadal jest ważny, lecz coraz częściej jest „usieciowiony” i wyposażony w inteligentne systemy nadzoru. Przykładem mogą być zakłady produkcyjne korzystające z rozwiązań Hitachi w zakresie automatyki, robotyki i monitoringu stanu maszyn. Czujniki zamontowane na urządzeniach zbierają dane o wibracjach, temperaturze, zużyciu energii, które następnie są analizowane przez algorytmy predykcyjne. Pozwala to planować konserwację w optymalnych momentach, unikać niespodziewanych awarii i zwiększać żywotność sprzętu. Takie zastosowania pokazują, jak tradycyjna inżynieria łączy się z cyfrową analityką, tworząc nowe modele biznesowe oparte na usługach utrzymaniowych i gwarancji dostępności urządzeń.

Hitachi odgrywa też istotną rolę w rozwoju infrastruktury telekomunikacyjnej i centrów danych. Dostarcza serwery, systemy pamięci masowych, rozwiązania do wirtualizacji i zarządzania chmurą, a także narzędzia wspierające budowę nowoczesnych sieci łączności. Dzięki temu może uczestniczyć w projektach obejmujących zarówno fizyczne elementy infrastruktury (np. systemy zasilania, chłodzenia, bezpieczeństwa), jak i warstwę programową – zarządzanie danymi, bezpieczeństwo informacji, optymalizację zużycia energii w centrach danych. W miarę rosnącego znaczenia usług cyfrowych i przetwarzania w chmurze, kompetencje te stają się kluczowe dla pozycji firmy na globalnym rynku technologii.

W obszarze ochrony zdrowia i opieki medycznej Hitachi rozwija zarówno sprzęt diagnostyczny, jak i systemy informatyczne dla szpitali i placówek medycznych. Integruje obrazowanie medyczne, dane pacjentów, systemy zarządzania placówką oraz narzędzia analityczne, umożliwiając bardziej efektywną organizację pracy i lepsze wykorzystanie zasobów. Szczególne znaczenie mają rozwiązania pomagające w analizie dużych zbiorów danych medycznych, które mogą wspierać badania kliniczne, dobór terapii czy wczesne wykrywanie chorób. Jest to obszar, w którym tradycyjna aparatura medyczna zyskuje nowe możliwości dzięki integracji z chmurą obliczeniową, sztuczną inteligencją i systemami wspomagania decyzji.

Istotną cechą współczesnej strategii Hitachi jest także rosnący nacisk na zrównoważony rozwój i odpowiedzialność społeczną. Firma deklaruje cele związane z redukcją emisji własnych i w łańcuchu dostaw, efektywnym wykorzystaniem zasobów, recyklingiem i tworzeniem rozwiązań wspierających gospodarkę obiegu zamkniętego. Przykładem są projekty związane z odzyskiem materiałów z zużytych urządzeń elektronicznych, optymalizacją zużycia energii w zakładach produkcyjnych czy rozwijaniem produktów o dłuższej żywotności i łatwiejszych do naprawy. W ten sposób przedsiębiorstwo stara się łączyć swoje tradycyjne atuty w przemyśle i energetyce z nowymi oczekiwaniami klientów, regulatorów i społeczeństw dotyczących odpowiedzialnej działalności biznesowej.

Historia Hitachi – od warsztatu przy kopalni, przez rozbudowany konglomerat przemysłowo‑elektroniczny, po globalnego dostawcę rozwiązań infrastrukturalnych i cyfrowych – pokazuje, jak dużą rolę odgrywa umiejętność adaptacji. Firma przetrwała wojny, kryzysy gospodarcze, rewolucję mikroelektroniczną i cyfrową, zachowując ciągłość działalności w kluczowych sektorach, a zarazem wprowadzając innowacje, które pozwalały jej odnawiać przewagi konkurencyjne. Niezmiennym elementem pozostaje połączenie inżynierii, badań i współpracy z klientami w celu rozwiązywania konkretnych problemów gospodarki i społeczeństwa. To właśnie ta zdolność łączenia przemysłu ciężkiego, elektroniki, energetyki i nowoczesnych usług cyfrowych sprawia, że Hitachi wciąż należy do grona najważniejszych koncernów technologicznych świata.