Czy Polska ma potencjał, by produkować własne półprzewodniki? To pytanie staje się coraz bardziej istotne w kontekście globalnej konkurencji, rosnącego zapotrzebowania na elektronikę oraz potrzeby zabezpieczenia kluczowych łańcuchów dostaw. Polski przemysł, choć dynamicznie się rozwija, stoi przed szeregiem wyzwań, które muszą zostać pokonane, aby kraj mógł na stałe zaistnieć na mapie producentów zaawansowanych układów scalonych.

W omawianiu tego tematu warto zwrócić uwagę na kilka obszarów: analizę istniejących możliwości, bariery techniczne i infrastrukturalne oraz potencjalne ścieżki rozwoju, uwzględniające zarówno aspekty naukowe, jak i biznesowe. Poniższy tekst składa się z czterech rozbudowanych części, pozwalających spojrzeć na kwestię produkcji półprzewodników w Polsce z różnych perspektyw.

Potencjał polskiego rynku półprzewodników

Polska od lat rozwija sektor elektroniczny, a liczne zakłady produkują komponenty dla globalnych koncernów. Jednak przeskok od montażu do pełnego procesu wytwarzania układów scalonych wymaga dużych nakładów na inwestycje oraz budowę zaawansowanego łańcucha wartości. Kluczem jest stworzenie ekosystemu, który obejmuje badania, prototypowanie, testy oraz masową produkcję.

Na korzyść Polski przemawia przede wszystkim dostęp do wykwalifikowanej kadry inżynierskiej oraz sieć uczelni technicznych, rozwijających obszary mikroelektroniki i nanotechnologii. Wsparcie administracyjne i granty badawcze mogą zachęcić międzynarodowe firmy do lokowania części procesów R&D właśnie tutaj. Już teraz funkcjonuje kilka ośrodków badawczych, w których prowadzone są prace nad nowymi materiałami półprzewodnikowymi i technologiami produkcji wafli krzemowych.

Rządowe programy wsparcia mają szansę przyciągnąć kapitał małych i średnich przedsiębiorstw, które mogą stać się kluczowymi dostawcami podzespołów i usług dla przyszłych fabryk. Konieczne będzie jednak skoordynowanie działań pomiędzy sektorem publicznym, uczelniami i prywatnymi inwestorami, aby zbudować trwałą infrastrukturę oraz rozwinąć krajowy ekosystem technologiczny.

Wyzwania techniczne i infrastrukturalne

Brak wyspecjalizowanej infrastruktury produkcyjnej

Budowa fabryki typu FABS (Foundry) do produkcji półprzewodników to przedsięwzięcie na skalę miliardów dolarów. Konieczna jest instalacja czystych pomieszczeń klasy ISO 1–3, zaawansowanego sprzętu do litografii ekstremalnie ultrafioletowej (EUV) oraz linii chemicznego trawienia i osadzania cienkich warstw. Polska dopiero zaczyna inwestować w elementy tej technologii, co sprawia, że pierwsze linie produkcyjne mogą pojawić się dopiero za kilka lat.

Potrzeba zaawansowanego know-how

Oprócz maszyn istotne jest również posiadanie wykwalifikowanej kadry, która potrafi obsługiwać i utrzymywać skomplikowane urządzenia. Szkolenia i wymiana doświadczeń z międzynarodowymi liderami branży to warunek konieczny do osiągnięcia odpowiedniego poziomu kompetencji. Polska nauka prowadzi badania nad nowymi materiałami i procesami, ale wdrożenie ich na skalę produkcyjną wymaga czasu i środków na transfer technologii oraz certyfikację procesów.

Możliwe strategie rozwoju i rekomendacje

Współpraca międzynarodowa

• Podpisywanie umów joint venture z wiodącymi producentami półprzewodników, które pozwolą na transfer know-how oraz częściową lokalizację linii produkcyjnych.
• Wzmocnienie uczestnictwa w europejskich inicjatywach badawczych, takich jak projekt ENIAC JU, który finansuje prace nad nowymi procesami litograficznymi.
• Rozwój programów stypendialnych umożliwiających polskim inżynierom staże w kluczowych ośrodkach badawczych w Azji czy USA.

Budowa krajowego ekosystemu

Krok po kroku warto rozwijać powiązania pomiędzy dostawcami maszyn, producentami chemikaliów i firmami testującymi układy. Inwestycja w centra kompetencji, łączące badania nad nowymi materiałami, symulacje komputerowe oraz prototypownie, pozwoli przyspieszyć komercjalizację innowacji. Kluczowa jest również integracja z siecią dostaw europejską, aby obniżyć koszty logistyczne i zapewnić ciągłość dostaw wymaganych surowców.

Perspektywy rozwoju i przyszłe kroki

W dłuższej perspektywie Polska może skorzystać na rosnącym trendzie decentralizacji produkcji układów scalonych. Utrzymujące się napięcia w globalnych łańcuchach wartości oraz polityczne dążenia do zwiększenia autonomii technologicznej UE stanowią impuls dla lokalnych inwestycji. W pierwszej fazie realistycznym celem będzie budowa mniejszych zakładów produkujących komponenty o większej tolerancji geometrycznej, np. podzespoły do zasilaczy i czujników. Etap drugi to rozwój procesów litograficznych na poziomie 28–14 nm, a w dalszej przyszłości – inwestycje w linie EUV umożliwiające produkcję na 7 nm i niżej.

Kluczową rolę odegrają działania na rzecz edukacji, w tym wspieranie kierunków mikrosystemów i fotoniki oraz rozwój laboratoriów badawczo-rozwojowych. Równolegle konieczne będzie wzmacnianie współpracy z sektorem automatyzacji przemysłowej, który dostarczy roboty i systemy sterowania dla czystych pomieszczeń. Dzięki temu polskie przedsięwzięcia będą mogły rywalizować jakością, niezawodnością i elastycznością produkcji z czołowymi graczami globalnymi.

Ostatecznie sukces zależy od skoordynowanych inwestycji publiczno-prywatnych, otwartego transferu know-how oraz wytrwałości w rozwoju automatyzacji i nowoczesnych procesów chemicznych. W obliczu rosnącej konkurencji w Azji i Ameryce Północnej, Polska ma szansę wypracować unikalne nisze, w których lokalny przemysł będzie w stanie zaoferować konkurencyjne rozwiązania dla rynku motoryzacyjnego, telekomunikacji czy medycyny. Kluczowy będzie jednak czas – im szybciej zostaną podjęte działania, tym większa szansa na trwałe zaistnienie w globalnym wyścigu o półprzewodniki.